1. Thế nào là văn khấn nôm?

Văn khấn thường thỏa đề cập ở phần khai mạc, là thể hiện đồng tiên sư và người hử tắt thở lý cúng trong ngày hôm đó. Những bài này thường có nhiều cỡ bài xích văn khấn khứa tặng tầng và các bài bác chi nhau. Đó có thể là:

l        Văn khấn khứa thánh thần giỏi

l        Văn khấn ngày kỵ ông bà cha mẹ

l        Văn khấn khứa màn đơn

l        Văn khấn rằm đầu tháng

l        Văn khấn thừa trong nhà

Văn khấn nôm là những bài xích văn khấn được viết tuần tra chữ Nôm sau đó được nổi nhách bằng chữ quốc ngữ cho mọi người dân đều có thể sử dụng trong những dịp lễ cúng. Những từ ngữ xuất hiện trong văn khấn nôm thể hiện lòng chân thành, không ưa sử dụng từ môn mỹ cầu kỳ hay đại hồi khấn. Khi khấn không cần khấn lớn mà chỉ cần lâm dâm trong miệng. Những lời cầu nguyện, cầu xin của con người sẽ được gửi tới những tiên nhân.

2. Những bài văn khấn nôm phổ biến nhất hiện nay

Cùng với nhu cầu con người trong đời sống xã hội, văn khấn nôm có nhiều bài sử dụng trong các thời điểm, nhu cầu sử dụng khác nhau.

Văn khấn nôm gia tiên vào rằm và mùng 1 (Âm lịch) hàng tháng:

Bài cúng này được mọi người sử dụng để thể hiện lòng thành kính với ông bà tổ tiên và các vị thần linh. Chính vì thế cứ vào mùng một và ngày rằm các gia đình sẽ làm lễ cúng trên bàn thờ gia tiên và đọc văn khấn nôm gia tiên để cầu xinh bình an, may mắn và sức khỏe dồi dào. Nội dung văn khấn nôm gia tiên:

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.

Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.

Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.

Các cụ Cao Tằng Tổ khảo, Cao Tằng Tổ tỷ

Thúc bá đệ huynh và các hương linh nội, ngoại.

Hôm nay là ngày ........ tháng ..... năm ..............

Tín chủ con là .................................................. ....

Ngụ tại ........................................................ cùng toàn gia quyến.

Thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, trà quả và các thứ cúng dâng, bày lên trước án.

Chúng con thành tâm kính mời:

Các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Hương hồn Gia tiên nội, ngoại.

Cúi xin các Ngài thương xót tín chủ

Giáng lâm trước án. Chứng giám lòng thành. Thụ hưởng lễ vật

Phù trì tín chủ chúng con:

Toàn gia an lạc, mọi việc hanh thông

Người người được chữ bình an,

Tám tiết vinh khang thịnh vượng,

Lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang

Sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo!

Văn khấn nôm thổ địa thần tài:

Văn khấn nôm thổ địa thần tài được sử dụng trong một trong lễ nghi trang trọng không thể thiếu trong phong túc văn hóa người Việt. Đó là tục cúng Thần Tài Thổ Địa để cầu mong buôn may, bán đắt, gia đình yên ấm và hạnh phúc. Những người kinh doanh buôn bán thường sử dụng văn khấn này. Nội dung văn khấn thổ địa thần tài như sau:

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.

Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngày Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.

Con kính lạy Thần tài vị tiền.

Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.

Tín chủ con là ....................................................

Ngụ tại..........................................................

Hôm nay là ngày…... tháng....… năm….....

Tôi chủ thành sửa biện, hương hoa, lễ vật, kim ngân, trà quả và các thứ cúng dâng, bầy ra trước án kính mời ngài Thần Tài tiền vị.

Cúi xin Thần Tài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật phù trì tín chủ chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long thịnh vượng, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Văn khấn nôm cúng cô hồn:

Tháng 7 Âm lịch theo dân gian cho rằng đây là tháng Diêm Vương mở cổng hoa quan tiền thắng cho cô hồn vong linh lên trần gian. Văn khấn này thực hiện trong lễ cúng sẽ giúp cho cô hồn không đến quấy phá gia đình. Nội dung bài khấn cúng cô hồn:

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương,

Con lạy Đức Phật Di Đà.

Con lạy Bồ Tát Quan Âm.

Con lạy Táo Phủ Thần quân Phúc đức chính thần.

Tiết tháng 7 sắp thu phân

Ngày rằm xá tội vong nhân hải hà

Âm cung mở cửa ngục ra

Vong linh không cửa không nhà

Đại Thánh Khảo giáo A Nan Đà Tôn giả

Tiếp chúng sinh không mả, không mồ bốn phương

Gốc cây xó chợ đầu đường

Không nơi nương tựa đêm ngày lang thang

Quanh năm đói rét cơ hàn

Không manh áo mỏng, che làn heo may

Cô hồn nam bắc đông tây

Trẻ già trai gái về đây họp đoàn

Dù rằng: chết uổng, chết oan

Chết vì nghiện hút chết tham làm giàu

Chết tai nạn, chết ốm đâu

Chết đâm chết chém chết đánh nhau tiền tình

Chết bom đạn, chết đao binh

Chết vì chó dại, chết đuối, chết vì sinh sản giống nòi

Chết vì sét đánh giữa trời

Nay nghe tín chủ thỉnh mời

Lai lâm nhận hưởng mọi lời trước sau

Cơm canh cháo nẻ trầu cau

Tiền vàng quần áo đủ màu đỏ xanh

Gạo muối quả thực hoa đăng

Mang theo một chút để dành ngày mai

Phù hộ tín chủ lộc tài

An khang thịnh vượng hoà hài gia trung

Nhớ ngày xá tội vong nhân

Lại về tín chủ thành tâm thỉnh mời

Bây giờ nhận hưởng xong rồi

Dắt nhau già trẻ về nơi âm phần

Tín chủ thiêu hoá kim ngân

Cùng với quần áo đã được phân chia

Kính cáo Tôn thần

Chứng minh công đức

Cho tín chủ con

Tên là:....................................

Vợ/Chồng:...............................

Con trai:.................................

Con gái:..................................

Ngụ tại:...................................

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Văn khấn nôm ông Táo:

Ông Táo coi sóc việc bếp lửa trong gia đình. Đọc văn khấn ông Táo như muốn gửi đến ông Táo những tâm ý chân thành của gia chủ, mong ông Táo có thể gửi tới Ngọc Hoàng những điều hay điều tốt đẹp của gia đình trong năm qua. Bên cạnh sớ ông Táo, văn khấn ông Táo bằng tiếng Việt thì văn khấn nôm cũng được sử dụng khá phổ biến ở nhiều gia đình Việt. Nội dung bài khấn ông Táo:

Hôm nay là ngày... tháng... năm.

Tên tôi (hoặc con là)..., cùng toàn gia ở…

Kính lạy đức "Đông Trù tư mệnh Táo phủ Thần Quân:

Thổ địa Long Mạch Tôn Thần. Ngũ phương ngũ thổ Phúc Đức chính Thần

Hàng năm gặp tiết hết năm, tháng vừa cuối Chạp. Gia đình sửa lễ bạc dâng lên. Cảm tạ phúc dày nhờ Thần phù hộ. Kính mong thần tâu bẩm giúp cho:

Bếp trong nếp sống rất hòa, ngoài mặt dám rằng cũng đẹp. Cảm thông xin tấu thực thà. Cầu mong giúp đỡ lợi lạc. Người người no ấm, cả nhà thêm tiếng tốt lẫy lừng. Việc việc thành công, một cửa ngút khí lành man mác. Muôn trông ơn đức vô cùng.

Cẩn cốc (vái 4 vái)

Văn khấn Nôm nói riêng, văn khấn cổ truyền Việt Nam đi vào đời sống của mọi người dân Việt Nam. Trong các buổi cúng lễ, sử dụng văn khấn là một cách thể hiện được những tâm tư, mong muốn và nguyện vọng của gia chủ muốn gửi tới thần linh, gia tiên hay những đối tượng xác định,... Sự xuất hiện của văn bản này chính là một phần tạo nên nét độc đáo trong phong tục thờ cúng của dân tộc Việt như ngày nay.